Początek semestru zbliża się wielkimi krokami. Wraz z nim ruszymy z naszymi zajęciami online. Jak przygotować kurs online, aby był on jak najbardziej spójny i efektywny dla naszych studentów? A gdyby tak zacząć od końca i jeszcze przed rozpoczęciem naszej podróży określić cel, który chcemy osiągnąć? Dzięki temu wszystkie projektowane przez nas aktywności będą powiązane z celami kursu, co doda intencyjności wszystkim naszym działaniom i ułatwi nawigację w podróży!
Zacznij od ustalenia celu kursu
Flower Darby proponuje, aby projektowanie kursu zacząć od określenia jego celu. Taki sposób planowania kursu, czyli backward design, wymaga od nas, dydaktyków, odpowiedzi na trzy pytania:
- Gdzie chcemy iść? Dokąd dążymy? Co chcemy, aby nasi studenci wiedzieli i umieli na koniec kursu?
- W jaki sposób dowiemy się czy osiągnęliśmy cel a nasi studenci naprawdę dotarli do celu (czyli zdobyli wiedzę i umiejętności)? Jak to zweryfikujemy? (np. poprzez summative assessment, czyli końcowe egzaminy i zaliczenia oraz/lub poprzez formative assessment, czyli refleksje, quizy itd.);
- Czego będziemy potrzebować, aby osiągnąć cel? (np. odpowiednich materiałów, zaprojektowania odpowiednich zadań, określenia terminu wykonania zadanych aktywności itd.)
Po uważnym określeniu celów naszego kursu, kolejnym krokiem jest przemyślenie czy i jak zaplanowane przez nas aktywności są powiązane z nadrzędnymi celami kursu. Być może okaże się, że część z nich nie łączy się z celami kursu i warto byłoby je zmodyfikować, aby studenci mieli poczucie, że kurs tworzy logiczną całość a kolejne zadania coraz bardziej zbliżają ich do realizacji założonych celów kursu, a nie są jedynie przypadkowymi zadaniami do wykonania.
Dlatego najlepiej zacząć od zaprojektowania końcowego zadania zaliczeniowego. Dzięki temu studenci będą znać cel swojej podróży, a nam pozwoli to lepiej zaplanować kolejne przystanki (czyli zadania) na naszej i naszych studentów drodze do osiągnięcia sukcesu na kursie!
Zaprezentuj cel kursu studentom
Ustalenie celu naszych zajęć jest bardzo ważne. Równie istotne jest jednak zaprezentowanie celu studentom i pokazanie, że każde zadanie zbliża ich do osiągnięcia tego ostatecznego celu. I teraz pozostaje nam odpowiedzieć na pytanie…
Jak to zrobić na kursie zdalnym?
Pomysł 1, czyli Quiz ze znajomości sylabusa
Zdaję sobie sprawę, że „quiz ze znajomości sylabusa” może przyprawiać o gęsią skórkę nie tylko naszych studentów, ale także nas, dydaktyków. I choć dla wielu z nas brzmi to strasznie (a co dopiero dla studentów!), sam quiz (i sylabus!) wcale taki straszny być nie musi. Ja zawsze przygotowuję dla swoich studentów sylabus, w którym ujmuję następujące elementy:
- ideę / cel kursu,
- rozkład materiału (kiedy będziemy realizować daną część materiału),
- opis finalnego zaliczenia (z uwzględnieniem formy zaliczenia, terminu itd.)
- wymagania kursowe, np. obecność na zajęciach / webinarach, terminowe wykonywanie zadań, aktywność na forum,
- przydatne książki / podręczniki / materiały,
- sposób kontaktu z dydaktykiem.
Na podstawie tak przygotowanego sylabusa projektujemy quiz dla naszych studentów i umieszczamy go jako jedne z pierwszych zadań na platformie. Quiz może przybrać formę samosprawdzającego się testu wielokrotnego wyboru. Celem quizu jest zachęcenie studentów do zapoznania się z celami kursu. Jednocześnie upewnimy się, że nasi studenci są świadomi czekających ich zadań (w tym końcowego zaliczenia). Zdarzało mi się bowiem nieraz, że pomimo wykonywanych przeze mnie prezentacji uwzględniających wyżej wymienione elementy kursu oraz informowaniu studentów o końcowym zaliczeniu, niektórzy z nich dopiero na koniec semestru dowiadywali się, że aby zaliczyć kurs należy np. wykonać projekt. Mam nadzieję, że w tym roku kiedy studenci podejdą do krótkiego quizu ze znajomości sylabusa będą wiedzieć o czekającej ich podróży nieco więcej.
Pomysł 2, czyli Zadanie dotyczące końcowego zaliczenia
Już na początku kursu warto przygotować zadanie związane z zaprojektowanym przez nas końcowym zaliczeniem. Możemy poprosić studentów na przykład o to, aby podzielili się na forum swoimi pomysłami dotyczącymi końcowego zaliczenia np. o tym jak będą chcieli wykonać projekt / końcowe zadanie. Zainicjowanie dyskusji na forum pozwoli nam, dydaktykom, sprawdzić czy potrzebne jest dodatkowe doprecyzowanie finalnego zaliczenia ale także naszym studentom, ponieważ będą oni mogli zapoznać się z pomysłami na wykonanie zadania swoich kolegów z grupy, co może ich dodatkowo zainspirować.
Inne pomysły na aktywności związane z końcowym zaliczeniem:
- Studenci mogą zadać pytanie na forum dotyczące tego, czego mogą się spodziewać na egzaminie końcowym / zaliczeniu;
- Studenci mogą podejść do quizu, który stworzony jest w tym samym formacie co egzamin / zaliczenie końcowe;
- Studenci mogą otrzymać wytyczne dotyczące obowiązkowej pracy pisemnej na zaliczenie a następnie zostać poproszeni o przedstawienie celu oraz szczegółów pracy własnymi słowami (np. poprzez vocaroo.com).
Pomysł 3, czyli Częste powroty do celu kursu
Cały czas powracajmy do celu kursu. Na przykład na początku każdego modułu możemy zamieszczać krótkie wprowadzenie (pisemne lub ustne), dotyczące zawartości modułu oraz tego, co studenci będą robić oraz dlaczego będą to robić. Projektując wprowadzenie do modułu, możemy kierować się następującymi pytaniami:
- Co czeka naszych studentów w danym module?
- W jaki sposób zawartość modułu oraz zadania pomogą studentowi odnieść sukces w klasie (ale również osiągnąć cele zawodowe, stać się lepszymi specjalistami i lepszymi ludźmi)?
- Co student będzie umiał po ukończeniu danego modułu?
Do celów kursu możemy (i powinniśmy!) powracać także w zadaniach. Można użyć następującego schematu przy projektowaniu polecenia do zadania:
- Co chciałabym, aby studenci zrobili (tutaj tłumaczymy zadanie),
- Dlaczego chciałabym, aby studenci zrobili dane zadanie (tłumaczymy jak to zadanie pozwoli studentom odnieść sukces w klasie i poza nią),
- Jak to zrobić? (Tłumaczymy jak wykonać zadanie, aby nasi studenci poznali nasze oczekiwania; można podać przykłady podobnych prac, można załączyć wymagania, np. tabelkę pokazującą co będziemy oceniać).
Takie zaprojektowanie polecenia do zadania pozwala nie tylko w przejrzysty sposób zaznajomić studentów z zadaniami ale przede wszystkim przełoży się ono na mniej pytań dotyczących zadań oraz lepszą jakość wykonanych prac.
Pomysł 4, czyli refleksja na temat celu kursu
Kolejną aktywnością, którą można zaproponować naszym studentom, aby pomóc im zapoznać się z celami kursu, jest poproszenie ich o wyrażenie opinii i/lub refleksji na temat celu kursu. Studenci mogą zapisać lub nagrać swoje refleksje (np. przez vocaroo.com).
Studenci nie muszą komentować wszystkich celów; mogą wybrać konkretne cele, np.
- te, które wydają się im najbardziej interesujące,
- te, które wydają się im najbardziej cenne/potrzebne,
- te, co do których mają wątpliwości.
W ten sposób studenci zapoznają się z celami kursu a my będziemy wiedzieć co jest dla nich najistotniejsze.
Aktywności skupiające się na celach kursu pozwalają studentom zrozumieć do czego zmierzają na kursie a tym samym zwiększają ich motywację przy pokonywaniu kolejnych etapów kursu. Nasi studenci będą lepiej zmotywowani jeśli zobaczą, że obraz kursu jest spójny. Nie będą oni wtedy zadawać sobie pytań w stylu: po co mam to zrobić? do czego będzie mi to potrzebne? Od początku bowiem znają cel, do jakiego dążą. To pozwala studentom lepiej zaplanować naukę.
Podsumowując – czasem warto zacząć od końca! Dzięki dobrze nakreślonym celom kursu i finalnemu zadaniu zaliczeniowemu, mamy szansę stworzyć spójne zadania etapowe, które pozwolą naszym studentom zobaczyć szerszy obraz kursu i zrozumieć jak każda kolejna aktywność przybliża ich do osiągnięcia sukcesu na kursie.
Na koniec pozostaje nam więc tylko odpowiedzieć sobie na pytanie: Quo vadis?
Powodzenia!
Autor: Ola Majchrzak
Niniejszy tekst powstał w oparciu o pierwszy rozdział książki pt. „Small teaching online” autorstwa Flower Darby.